وقتی از تنگه ی بسفر در استانبول حرف می زنیم، وقتی به دریا، ماهی، ماهیگیران یونانی و کیف و لذت می اندیشیم، تنها جایی که به ذهنمان خطور می کند Bebek (بِبِک) است. در این جا به توضیح تمام مسائلی خواهیم پرداخت که باید در باره ی بِبِک بدانید.

از Beşiktaş(بِشیکتاش)، ساحل دریا را تعقیب می کنیم و به سمت Rumeli Hisarı(رومِلی حیصار= سنگر یونانی) پیش می رویم. Çırağan(چیرائان)، Ortaköy(اُرتاکوی)، Kuruçeşme(کورو چشمه)، Arnavutköy(آرناووت کوی)، Çamlıbahçe(چاملی باحچه)، و بالاخره بِبِک.

وقتی Fatih(فاتیح) استانبول را فتح کرد، بِبِک یک دهکده ی کوچکِ ماهیگیری برای اهالی یونان بود.این که چرا اسم آن را بِبِک( به معنی نوزاد یا عروسک) گذاشتند، همچنان مبهم است و به گمانم هیچ کس از آن خبر ندارد. قدمت بِبِک به عنوان یک دهکده ی ماهیگیری کوچک و تاریخی به پیش از میلاد مسیح می رسد و بنا بر روایات و منابع مختلف، قدیمی ترین اسم آن به به صورت های مختلفی نظیر Challae، Chilai، Khile، و حتی  Skallai گزارش شده است که همگی این ها شکل نوشتاری مختلفی از یک کلمه، یعنی (iskeleler=اسکله ها) می باشند.

از دهکده ی ماهیگیری تا به امروز

نخستین اطلاعات به دست آمده از بِبِک و از ریشه ی اسم آن در دوران عثمانی، مربوط به کمی قبل تر از فتح استانبول است.در زمان مرزبندی استانبول و ساخت سنگر یونانی ها، حکومت بیزانس در این ناحیه کم کم رو به افول بوده و حتی دهکده های ماهیگیری در این بخش، به گالاتا وابسته شده بودند.

به روایت از برخی منابع که یکی از آن ها  Evliya Çelebi(اِولیا چِلِبی) است، محمد دوم (فاتیح)، در هنگام ساخت سنگر یونانی ها و مرزبندی شهر، به منظور حفظ صلح و آرامش در این ناحیه، فرمانده ای با نام و یا لقبِ Bebek Çelebi(بِبِک چِلِبی) را برای این بخش تعیین کرده است. بنا بر روایات بِبِک چلبی برای خود در این ناحیه یک باغ و یک عمارت احداث می کند و پس از مرگش آن محله را، بِبِک می نامند.

در زمان مراد چهارم(1623-1640)، پادشاهِ زمان به رئیس ینی چری ها(سربازان پیاده نظام) حسن خلیفه، قطعه زمینی بزرگ و زراعی اهدا می کند و به دنبال آن تا سال ها، ار آن بخش به اسم حسن خلیفه نیز یاد می کردند.روایت می شود که به احتمال زیاد سلطان سلیم در جایی که بعد ها قصر معروف همایون سرا بنا شده است(باغ ببک)، یک خانه ی ییلاقی داشته است و در همان زمان ها در حوالی ببک یک صومعه ی درویشی (صومعه ی (Durmuş Dedeنیزکشف شده است. اگرچه در منابع بسیاری ذکر شدهکه  با توجه به تمام این اتفاقات و وجود حسن خلیفه، روز به روز بر شهرت این منطقه افزوده شده است، اما حالا می دانیم که این محله تا ربع اول قرن 18 آباد نبوده و حتی قصرهای موجود در آن، همگی ترک شده و خرابه های حاصل از آن ها تبدیل به محل زندگی اراذل و اوباش شده بودند، و به خاطر وجود سارقات و راه زنان در آن زمان شهرت بسیار بدی داشته است.

محبوبیتی که سال به سال بر آن افزوده می شود

عواملی که باعث شدند تا بِبِک، کم کم مورد توجه قرار بگیرد، مربوط به دوران احمد شاه سوم و صدراعظم ابراهیم پاشا می باشد. در این دوره در ببک، قصر همایون در باغ ببک، مسجد ببک، مکتب، چشمه، حمام عمومی، آسیاب و مغازه های متعددی احداث گردیده است و این ناحیه به تدریج آباد و پرجمعیت شده است. ترک ها، یونانی ها، یهودی ها و ارمنی ها شروع به ساختن املاک اربابی، عمارات بزرگ و ویلاها کرده اند.

در اسناد Bostancıbaşı که از اواخر قرن  18 تا اواسط قرن 19 را پوشش می دهد، آمده است که در خط ساحلی که از اسکله ی آرناووت کوی تا سنگر یونانی ها کشیده می شود، نزدیک به 40 باغ و ویلای ساحلی بزرگ وجود دارد که یا در گذشته متعلق به رجال سیاسی نظیر شیخ الاسلام kazaskeri، رئیس الکتّاب و حکیم باشی ها بوده و یا همچنان به خانواده های بازمانده از آن ها اختصاص دارند.

ببک مدرن

رفت و آمد با کشتی های مسافربری و آمدن تراموا در اواسط قرن 19، این منطقه را از حالت صرفا ییلاقی در آورده و تبدیل به محلی برای سکونت دائمی در تور استانبول کرده است. در کتابی که موسسه ی خیریه در سال 1914 به نام "درون تنگه ی بسفر"  ممنتشر کرده، ذکر شده است که بیشتر جمعیت ببک را مسلمانان تشکیل می دهند اما تعدادی انگلیسی، فرانسوی و آمریکایی نیز در این منطقه زندگی می کنند.

وجود آمریکایی ها در این محله، احتمالا وابسته به کالج رابرت است که در سال 1863 در نواحی پشتی ببک احداث گردیده است و یا ناشی از حضور معلمان آمریکایی است که در دبیرستان دخترانه ی آمریکایی، واقع شده در آرناووت کوی، تدریس می کردند.

با توجه به R. E. Koçu، در ببک 414 خانه ی ویلایی و 187 آپارتمان و در مجموع 739 خانه ی مسکونی وجود داشته و ببک در حال حاضر یکی از لوکس ترین و گزیده ترین محله های واقع در بخش های داخلی تنگه ی بسفر است.
 

رنگ هایی از ببک

پناهگاه ساحلی ببک که در گذشته مکانی برای ماوا گرفتن کشتی ها در هوای طوفانی و جایی برای پهلو گرفتن موقت آن ها بوده، امروزه به عنوان لنگرگاهی برای قایق ها بادی، قایق های ماهیگیری و جت اسکی ها می باشد. در کنار اسکله و مسجد ببک به سمت سفارت مصر، بعد از اعلام مشروطه ی دوم، در فضای سبز یک پارک ملت و در کنار دریا یک کافه احداث کردند.

این کافه که معروف به کافه  ببک است، در سال های 1957-1958، به هنگام بازسازی میدان ببک تعطیل شده و در سال 1960 دوباره راه اندازی شد، اما نهایتا بعد از 1980، وقتی می خواستند پارک ملت را مورد بازسازی قرار دهند، برای همیشه تعطیل شد.این کافه که در یاد کودکان دهه ی 70 نیز مانده است با نام Bebek Belediye Gazinosu، میزبان میهمانان زیادی بوده و خواننده های معروفی نظیر امل ساین و گنول یازار را با طرفدارانشان روبه رو کرده است.

در زمان فعالیت کافه، در کناریکی از میزهای عقب سالن،درخت چناری تنومند نظر همگان را به خود جلب می کرد، درخت چناری که سقف کافه را سوراخ کرده و از میان آن عبور کرده بود، چناری که در حال پژمردن و نابود شدن بود. وقتی کافه خراب شد، چنار به آزادی رسید و به زندگی برگشت.

حالا با کمی توجه و کمک از طرف انسان ها زنده و سرحال است و با برگ های بیرون زده از شاخه های ضعیفش، با تنه ی عظیم و تنومندش، زنده بودنش را فریاد می زند.

بعد از سال های 1965-1970، تپه ها و بیشه های ببک در اثر ساخت و سازهای سریع، نابود شدند و زمین های سرسبز نواحی پشتی ببک در این ساخت و ساز ها از بین رفتند. با تخریب خانه های قدیمی ساخته شده از سنگ و چوب، به ساختن آپارتمان پرداختند.

ببک با یک مسیر سربالایی اما پرتردد به Etiler(اِتیلر) که در بالای تپه ها است، وصل شده است. حتی بعدها این منطقه که به ببک کوچک معروف است به راه های قدیمی در نواحی پشتی ببک وصل شده و به پل دوم بسفر نیز متصل گردیده است.

اگر با خود فکر می کنید که چه بر سر یونانی ها آمد؟ باید بگوییم که بسیاری از آن ها به دیار باقی سفر کردند و بسیاری دیگرکه محکوم به اجاره نشینی بودند، نتوانستند خود را با ارتقاءِ مالی و کیفی محله وقف داده و مجبور به ترک آن شدند. بدین ترتیب کلیسای ببک که می توان با عبور از خیابان Manolya (مانولیا) و یا گذشتن از سربالایی اِتیلربه آن رسید، بی مخاطب مانده و آرام و ساکت است. حال ببک نیز همچون دیگر نواحی استانبول، خواه ناخواه رنگ های بی نظیرش را از دست داده است.
 

حال که به ببک رفته اید:

اگر بومی آن جا نیستید و فقط برای گشت و گذار به ببک رفته اید، حتما این کارها را انجام دهید:

اگر سوار اتوبوس هستید، حتما دو ایستگاه جلوتر پیاده شوید و قدم زنان به ببک بیایید.

وارد پارک ببک شوید و دقایقی را در آن جا سپری کنید.

kâğıt helva(نوعی ویفر) بخرید و در ساحل به همراه چای میل کنید.

اگر توانستید پیدایش کنید، به سراغ همان چناری بروید که قبلا گفتیم و و به درد و دل با او بنشینید.

به پیاده روی خود ادامه دهید. از Mini Dondurma بستنی بخرید و حتی به آن دست خیابان رفته و از مغازه ی Bebek Badem Ezmecisi کمی بادام له شده خریداری کنید.

قبل از رسیدن به Aşiyan(آشیان) روی یک صندلی بنشینید، نفسی عمیق بکشید، هیچ کار دیگری نکنید و تنها از تماشای منظره ای این چنین در تور ترکیه لذت ببرید.